هنر دوران ساساني

شيوه هنر اشكاني با همان ويژگي بارز از روبرو و سه‌رخ سازي به دوره ساساني منتقل شد و هنرمندان ساساني به‌آن شكل و خصوصيت مطبوع و دلپذير دادند كه جهانگير شد. گريشمن: « هنر ساساني معرف يك تجدد و احياي ناگهاني خود معجوني از هنر ايراني است‌كه متجاوز از هزار سال برآن گذشته است.

هنر ساساني آخرين جلوه هنر شرقي قديم و قدمت آن به چهار هزار سال مي‌رسد. ساسانيان در هنر سنت‌گرا بوده، معماري و اصولا هنر ايران در زمان ساسانيان نسبت به گذشته تغيير كرده و در بنا از مصالح كم دوام ساخته شده، استفاده مي‌شده. به همين دليل اكثر ابنيه ساساني بمرور زمان از بين رفته و آثار باقيمانده از طاق كسري ( ايوان مدائن) بناهاي فيروزآباد، ساختمانهاي مهم شهر شاپور نزديك كازرون، قصرشيرين، نقش‌ برجسته‌هاي نقش رستم و طاق بستان. به‌طور مثال همين طاق بستان كنگره‌هايش شبيه كنگره‌هاي تخت‌جمشيد است يا قصر ماشيتا در بحرالميت كه اقتباس از زمان هخامنشي در شوش است. آثار هنر ايرانيان عهد ساساني در دو حاشيه نمايان است. يكي برروي صخره‌ها و ديگر قلم‌زني برروي بشقابها كه در موزه‌هاي جهان بيشتر در لنينگراد پراكنده‌اند. ديگر هنرها عبارتند از مجسمه‌هاي گرد. كنده‌كاريها، كچ‌كاريها، پارچه‌ها، نقاشي و ديگر آثار كوچك. وارث اين هنر دوره اسلامي است كه با دستهاي تواناي هنرمندان ايراني جهانگير شد.

             ازدوره اشكانيان در معماري رسمي ايران ساختن گنبد متداول گشت. از همان روزگار گنبدها روي چهارطاق گوشه بنا ميشد و تفاوت آن با گنبدهاي رومي اين بود كه گنبدهاي رومي روي گوشواره بنا مي‌گشت. 

 

معماري دوره ساسانيان

            معماري اين دوره سرشت اصيل‌تري دارد. قصر شيرين كه خسروپرويز بنا كرد، كم‌وبيش به پيروي از ساختمان‌هاي هخامنشيان ساخته شده است. طاق كسري (ايوان مداين) در نزديك دجله درشهر تيسفون از آثار شناخته شده اين دوره است. اين بنا از آجرهاي نظامي سفيد و بزرگ ساخته شده است. بروي تالار بزرگي كه موسوم به ايوان است، هشت تالار كوچك گشوده ميشد. طاقها بطور كلي شكلي نيم‌دايره داشت و طاق بارگاه بشكل هلالي ساخته شده و وسعت شگرف آن ديدة هربيننده‌اي را خيره ميسازد. درحاليكه عناصر و خطوط اصلي اين بنا از قريحه ايراني مايه مي‌گيرد، دورنيست كه الهامي از معماري رومي درپاره‌اي از قسمت‌هاي آن انعكاس يافته باشد.

 

ایوان مداین