جهت استفاده بهتر از گوگل کروم استفاده نمایید.
این مقاله با فرمت WORD بوده ، قابل ویرایش است و آماده پرینت می باشد.
موضوع : نقش ضمیر نوخودآگاه در نقاشی کودکان و سبک سوررآلیسم
فهرست
عنوان |
صفحه |
چكيده..............................................................................................................
پيشگفتار...........................................................................................................
مقدمه................................................................................................................ 1
فصل اول: ضميرناخودآگاه چيست................................................................
ضمير ناخود آگاه چيست؟................................................................................. 9
آشنايي با دو نيمكره........................................................................................... 12
فرويد و ضمير ناخودآگاه................................................................................... 21
نظريههايي در مورد ناخودآگاه........................................................................... 30
فصل دوم : آفرينش هنري كودكان ..............................................................
تاريخچة مطالعة نقاشي كودكان.......................................................................... 41
طبقهبندي مراحل رشد نقاشي در كودكان.......................................................... 42
الف –خطخطي كردن ( از تولد تا دو سالگي ).................................................. 43
ب –از دوسالگي تا پنج سالگي ( ماندالا)........................................................... 45
ج –پنج تا هشت سالگي (شفافبيني ).............................................................. 48
د- هشت تا سيزده سالگي (واقعگرايي بصري).................................................. 49
مراحل رشد از ديدگاه پياژه .............................................................................. 51
مراحل رشد از ديدگاه فرويد.............................................................................. 58
نقاشي چيست؟................................................................................................. 66
الف –خط ........................................................................................................ 67
ب - فضا........................................................................................................... 68
ج –رنگ........................................................................................................... 69
د –تصوير ........................................................................................................ 69
هـ –سنبلها و نمادها.......................................................................................... 70
نظريهاي ادراكي تصاوير..................................................................................... 72
الف –نظريههاي پرسپكتيو ـ فرافكني................................................................ 72
ب - نظريههاي بوم شناختي گيبسون................................................................ 74
ج - نظرية ساختمانگرايان دربارة ادراك تصوير................................................ 76
د - نظرية گشتالت ادراك تصويري.................................................................... 79
فرآيندهاي پيچيده نقاشي و تأثيرات آن بر نقاشي كودكان.................................. 84
الف –زبان گرافيكي در نقاشي كودكان.............................................................. 85
- شكلهاي ساده................................................................................................ 85
- رجهان الگو و حركت................................................................................... 88
- تركيببندي شكلهاي و خطوط..................................................................... 89
- تعيين محل..................................................................................................... 90
- ترتيب و توالي................................................................................................ 91
- برنامهريزي.................................................................................................... 92
- طرح............................................................................................................... 93
ب –تأثير موقعيت نسبي نقاشي........................................................................ 95
ج –تأثير سرمشقهاي بصري و مكاني................................................................ 96
افكار فرويد و كاربردهاي ضمير ناخودآگاه در شكلگيري سبك سوررآليسم
هنر نوين........................................................................................................... 109
سرآغاز.............................................................................................................. 109
الف –مفهوم، شناخت، تصوير........................................................................... 110
ب –سبك، شكل، محتوا................................................................................... 113
دادا بستري براي سوررآليسم.............................................................................. 118
الف –باروك تا دادا............................................................................................ 119
ب –داداايسم..................................................................................................... 125
- آغاز كار........................................................................................................ 125
- مانيفست و بيانيهها......................................................................................... 129
- نتيجه و پايان كار داداايسم.............................................................................. 131
فرويد و مراتب سوررآليسم................................................................................ 136
الف –اتوماتيسم پديده خود انگيختگي............................................................. 136
ب –ضمير ناخودآگاه........................................................................................ 142
- تخيل.............................................................................................................. 144
- رؤيا................................................................................................................ 147
- نماد................................................................................................................ 151
ج –از ارسطو تا هگل........................................................................................ 154
د -نظريههاي هنري فرويد................................................................................ 159
تصعيد يا برتر نمودن......................................................................................... 161
بخش چهارم......................................................................................................
سوررآليسم........................................................................................................
الف- آغاز كار.................................................................................................. 165
ب- بحثي در باب سوررآليسم.......................................................................... 166
فصل چهارم: ....................................................................................................
مقايسه نقش ضمير ناخودآگاه در آثار هنري كودك و هنرمندان سوررآليسم.....
بخش اول.........................................................................................................
سرآغاز.............................................................................................................. 169
بررسي ويژگيهاي ساختاري و محتواي نقاشي در كودكان................................ 171
الف –تحليل فضاي نقاشي كودكان.................................................................... 171
ب –خطوط ترسيمي......................................................................................... 175
ج –رنگ و تخيلات........................................................................................... 177
- نماد رنگها..................................................................................................... 184
جنبه هاي تحليلي ساختار نقاشي كودكان........................................................ 190
الف –نمادگرايي كلي و اجزاي نمادين در نقاشي كودكان.................................. 191
- خانه –درخت –آدمك................................................................................... 191
بررسي سمبوليك ( اعضاي آدمك )................................................................... 204
الف –سر ......................................................................................................... 204
ب –صورت...................................................................................................... 204
ج –تنه.............................................................................................................. 207
د –اعضا............................................................................................................ 208
هـ –خورشيد و ماه............................................................................................ 211
و –حيوانات..................................................................................................... 213
نقاشي و ناسازگاري........................................................................................... 215
- عقب افتادگي ذهني....................................................................................... 217
تفسير نقاشي كودكان........................................................................................ 218
سايه زدن.......................................................................................................... 218
هنر و درك هنري كودكان................................................................................ 229
تحليل آثار نقاشي سوررآليسم........................................................................... 232
سر آغاز ........................................................................................................... 232
تحليل در آثار نقاشي سوررآليسم...................................................................... 258
اتوماتيسم در اروتيسم درسوررآل...................................................................... 260
نقش جنسيت در آثار كودكان........................................................................... 289
الف –ترسيم آدمك و مراحل تحول عاطفي..................................................... 289
- مرحله دهاني................................................................................................. 289
- مرحله مقعدي............................................................................................... 290
- مرحله احليلي............................................................................................... 291
- مرحله اديپي ـ تناسلي................................................................................... 292
ب –اولين ترسيمهاي كودك از اختلاف جنسيت............................................ 293
ج –رمزگرايي جنسي در نقاشي....................................................................... 294
د –نمادهاي جنسي در آثار نقاشي كودكان....................................................... 296
نتيجه گيري..................................................................................................... 309
منابع و مآخذ.................................................................................................. 315
فهرست
عنوان |
صفحه |
چكيده..............................................................................................................
پيشگفتار...........................................................................................................
مقدمه................................................................................................................ 1
ضمير ناخود آگاه چيست؟................................................................................. 9
آشنايي با دو نيمكره........................................................................................... 12
فرويد و ضمير ناخودآگاه................................................................................... 21
نظريههايي در مورد ناخودآگاه........................................................................... 30
تاريخچة مطالعة نقاشي كودكان.......................................................................... 41
طبقهبندي مراحل رشد نقاشي در كودكان.......................................................... 42
الف –خطخطي كردن ( از تولد تا دو سالگي ).................................................. 43
ب –از دوسالگي تا پنج سالگي ( ماندالا)........................................................... 45
ج –پنج تا هشت سالگي (شفافبيني ).............................................................. 48
د- هشت تا سيزده سالگي (واقعگرايي بصري).................................................. 49
مراحل رشد از ديدگاه پياژه .............................................................................. 51
مراحل رشد از ديدگاه فرويد.............................................................................. 58
نقاشي چيست؟................................................................................................. 66
الف –خط ........................................................................................................ 67
ب - فضا........................................................................................................... 68
ج –رنگ........................................................................................................... 69
د –تصوير ........................................................................................................ 69
هـ –سنبلها و نمادها.......................................................................................... 70
نظريهاي ادراكي تصاوير..................................................................................... 72
الف –نظريههاي پرسپكتيو ـ فرافكني................................................................ 72
ب - نظريههاي بوم شناختي گيبسون................................................................ 74
ج - نظرية ساختمانگرايان دربارة ادراك تصوير................................................ 76
د - نظرية گشتالت ادراك تصويري.................................................................... 79
فرآيندهاي پيچيده نقاشي و تأثيرات آن بر نقاشي كودكان.................................. 84
الف –زبان گرافيكي در نقاشي كودكان.............................................................. 85
- شكلهاي ساده................................................................................................ 85
- رجهان الگو و حركت................................................................................... 88
- تركيببندي شكلهاي و خطوط..................................................................... 89
- تعيين محل..................................................................................................... 90
- ترتيب و توالي................................................................................................ 91
- برنامهريزي.................................................................................................... 92
- طرح............................................................................................................... 93
ب –تأثير موقعيت نسبي نقاشي........................................................................ 95
ج –تأثير سرمشقهاي بصري و مكاني................................................................ 96
افكار فرويد و كاربردهاي ضمير ناخودآگاه در شكلگيري سبك سوررآليسم
هنر نوين........................................................................................................... 109
سرآغاز.............................................................................................................. 109
الف –مفهوم، شناخت، تصوير........................................................................... 110
ب –سبك، شكل، محتوا................................................................................... 113
دادا بستري براي سوررآليسم.............................................................................. 118
الف –باروك تا دادا............................................................................................ 119
ب –داداايسم..................................................................................................... 125
- آغاز كار........................................................................................................ 125
- مانيفست و بيانيهها......................................................................................... 129
- نتيجه و پايان كار داداايسم.............................................................................. 131
فرويد و مراتب سوررآليسم................................................................................ 136
الف –اتوماتيسم پديده خود انگيختگي............................................................. 136
ب –ضمير ناخودآگاه........................................................................................ 142
- تخيل.............................................................................................................. 144
- رؤيا................................................................................................................ 147
- نماد................................................................................................................ 151
ج –از ارسطو تا هگل........................................................................................ 154
د -نظريههاي هنري فرويد................................................................................ 159
تصعيد يا برتر نمودن......................................................................................... 161
بخش چهارم......................................................................................................
سوررآليسم........................................................................................................
الف- آغاز كار.................................................................................................. 165
ب- بحثي در باب سوررآليسم.......................................................................... 166
فصل چهارم: ....................................................................................................
مقايسه نقش ضمير ناخودآگاه در آثار هنري كودك و هنرمندان سوررآليسم.....
بخش اول.........................................................................................................
سرآغاز.............................................................................................................. 169
بررسي ويژگيهاي ساختاري و محتواي نقاشي در كودكان................................ 171
الف –تحليل فضاي نقاشي كودكان.................................................................... 171
ب –خطوط ترسيمي......................................................................................... 175
ج –رنگ و تخيلات........................................................................................... 177
- نماد رنگها..................................................................................................... 184
جنبه هاي تحليلي ساختار نقاشي كودكان........................................................ 190
الف –نمادگرايي كلي و اجزاي نمادين در نقاشي كودكان.................................. 191
- خانه –درخت –آدمك................................................................................... 191
بررسي سمبوليك ( اعضاي آدمك )................................................................... 204
الف –سر ......................................................................................................... 204
ب –صورت...................................................................................................... 204
ج –تنه.............................................................................................................. 207
د –اعضا............................................................................................................ 208
هـ –خورشيد و ماه............................................................................................ 211
و –حيوانات..................................................................................................... 213
نقاشي و ناسازگاري........................................................................................... 215
- عقب افتادگي ذهني....................................................................................... 217
تفسير نقاشي كودكان........................................................................................ 218
سايه زدن.......................................................................................................... 218
هنر و درك هنري كودكان................................................................................ 229
تحليل آثار نقاشي سوررآليسم........................................................................... 232
سر آغاز ........................................................................................................... 232
تحليل در آثار نقاشي سوررآليسم...................................................................... 258
اتوماتيسم در اروتيسم درسوررآل...................................................................... 260
نقش جنسيت در آثار كودكان........................................................................... 289
الف –ترسيم آدمك و مراحل تحول عاطفي..................................................... 289
- مرحله دهاني................................................................................................. 289
- مرحله مقعدي............................................................................................... 290
- مرحله احليلي............................................................................................... 291
- مرحله اديپي ـ تناسلي................................................................................... 292
ب –اولين ترسيمهاي كودك از اختلاف جنسيت............................................ 293
ج –رمزگرايي جنسي در نقاشي....................................................................... 294
د –نمادهاي جنسي در آثار نقاشي كودكان....................................................... 296
نتيجه گيري..................................................................................................... 309
منابع و مآخذ.................................................................................................. 315
انسان بدوي چون «دم» يا «روان» خود را شناخت، بر او نام همزاد داد و در تصوير بركهها با او ملاقات و در سايه هايش او را همراه نمود و موجودات ديگر را نيز به خود قياس سپس بر اين باور شد كه جادو علمي است قابل اطمينان و او را از گزند حوادث مصون و بر غلبه با دشمنان ياري مي دهد . او با جادو ، رقصها ، شكلهاي نقاشي شده بسيار ساده و انتزاعي و باورهايي راسخ ، بر مراسم جادويي تأكيد مي ورزيد و اين اعمال را تنها داروي امراض و بركت ريزش باران و غلبه بر رقيب و شكار مي دانست . ولي هر چه از عمر بشر گذشت ، برخورد او با عالم خارج بيشتر ، و آزمايشهاي او مكررتر شد . حوزه ديد و دريافت او وسعت گرفت و مفاهيم كهنه بي اعتبار گشت . بشر بيش از بيش به جدايي بي جان و جاندار و انسان و حيوان پي برد . جان را به حيوانات و گياهان مختص ساخت و خود را واجد چيزي پنداشت برتر و فاخرتر از جان سائقه خودبيني بر آن شد كه «روان» يا «روح» آدمي كاملا" از جسم مستقل است و بر خلاف «جان حيواني» با مردن تن، نمي ميرد . او در جريان قرون ، مفهوم «روح» را گسترد و حالات«دروني» خود را كه نمي توانست به عضو معيني نسبت دهد ، نشأت روح مرموز خود دانست. [1]«افلاطون مانند سقراط «روح» را جوهري فعال خواند كه در انسان سه جلوه دارد:
عقلي و شوقي و شهوي . جلوه عقلي برترين جلوه هاست . بايد بدان گرائيد و كوشيد تا همواره بر دو جلوه ديگر چيرگي ورزد[2]».
«از يكسو ارسطو وحدت و هماهنگي موجود ميان فعاليت هاي ارگانيسم را «روح» ناميد، روح ارسطويي به سه وجه ظاهر مي شود : يكي بصورت روح گياهي كه كارش تغذيه و توليد مثل است ، ديگري روح حيواني كه احساس و تخيل را مي سازند ، ديگري روح عقلي كه باقي و خالد است2».
از سوي ديگر ، طبيبان يوناني وجود روح را مورد ترديد قرار دادند و بدن را موجه «حالات رواني» تلقي كردند . در قرن پنجم (قبل از مسيح) ، الكسئون از تشريح بدن انسان و تأمل در چگونگي امر «ديدن» پي برد كه «مغز» انسان مبدأ اصلي حالات روحي است . ولي مغز به خودي خود كار نميكند ، بلكه به وسيله «حواس» از عالم خارج مايع ميگيرد.
با انحطاط يونانيان و برقراري روميان بازار هواداران روح مجددا" گرم شد . دانشوران يهودي كه در اسكندريه علمدار حكمت شدند ، معتقدات يهود را با فلسفه يوناني آميختند و بيش از بيش ميان جسم و جان تفاوت گذاشتند . پس از آن مسيحيت اعلام داشت كه تفاوت ايندو از زمين تا آسمان است .
رنسانس اروپا ، دنياي كهنه را با تمام مفاهيم و معتقداتش لرزانيد با حضور رنسانس علم و ادبيات از اسارت دين آزاد شد . بشر با چشمان باز به تماشاي عالم پرداخت به خود و آينده اميدوار گشت . و بر خلاف قرون وسطي از فكر آخرالزمان و قيام قيامت انصراف جست «اهل علم در دو ميدان وسيع، بكار پرداختند . گروهي به حل و فصل مشكلات اجتماعي انسان ، و گروهي بشناخت قواي طبيعي برخاستند . مساعي اين هر دو دسته بضعف دين و قدرت علوم منجمله روانشناسي انجاميد[3]».
«فرانسيس بيكن باب مشاهده و تجربه را گشود . رسانيد كه از گوشه گرفتن و خيال بافتن و كائنات را با مفاهيم مجهولي چون «روح» و«خدا» توجيه كردن، بجايي نتوان رسيد . بايد بتهاي فردي و سنت هاي اجتماعي را در هم شكست و با شكيبايي در حوزه واقعيات بمشاهده و تجربه پرداخت . زيرا به قول «گاليله» : «حتي با هزار دليل هم نمي توان يك حقيقت تجربي را باطل كرد[4]».
با اين همه روح از عرصه روانشناسي بيرون نرفت دكارت و پيروانش اگر چه نسبت به معارف گذشتگان شك نمودند و با احتياط بحلاجي تفكرات قبل پرداختند ، اما همچنان متأثر سنتها باقي ماندند و از يك سو تضاد بين جسم و روح را مورد تاكيد قرار دادند و از سوي ديگر حركات حيوانات را تحت تأثير عوامل مبهمي بنام «نفوس حيواني» پنداشتند.
دوره روشن فكري از اواخر سده هفدهم آغاز گشت و در هر كشوري به رنگي در آمد: در انگليس با مردمي اهل آزمايش و عمل ، به صورت دبستان «تجربي» در آلمان و فرانسه با اهليتي كه نظر بر عمل چيرگي داشت، دو دبستان «عقلي» و «طبيعي» اهميت يافت . تجربيون ميگفتند كه نفسانيات ناشي از آزمايش هاي واقعي فرد است . عقليون باور داشتند كه قواي عقلي جدا از بدن است ولي با آن ارتباط دارد. طبيعيون معتقد بودند كه حالات روحي مثل حركات بدني ، نمودهايي است كه مكانيكي و مبتني بر اعضاي بدن.
در نظر پدر روانشناسي جديد ، هابس(Hobbes)، عقل يا علم عبارت از تأثيراتي است كه جبرا" بواسط حواس از عالم مادي گرفته مي شود . تأثير حسي نيز خود چيزي جز «حركت» نيست . حركتي كه از انسجام برمي خيزد و از طريق اعضاي حسي و اعصاب به مغز ما مي رسد . بنابراين «احساس» حركتي است كه از اشياء خارجي بر مي خيزد و به مغز منتقل مي شود . «خيال» دنباله يا اثر حركتي است كه نخست «احساس» را برميانگيزد و سپس متوقف مي شود. «روياء» هم مانند «خيال» ادامه حركات مغزي است در غياب محرك خارجي «عقل» و «استدلال» نيز جمع و تفريق احساسات و خيالات است[5]».
لاككه شالوده علم روانشناسي را نهاد . برخلاف دكارت ، وجود «مفاهيم فطري» يا «عقل مادرزاد» را رد كرد ، و اعلام كرد كه نفسانيات ما محصول دو عامل ماشيني است : «احساس» و «تفكر» . عمل احساس سبب اخذ و دريافت تصاوير اشياء خارجي است، و عمل تفكر باعث آميختن تصاوير، و تشكيل قواي عقلي از قبيل «حافظه» و «تخيل» و «استدلال» اما عمل تفكر ناشي از عقل يا روح نيست ، بلكه تابع و ماحصل قوانين «پيوستگي» تصورات است . [6]
تا اواخر قرن نوزدهم اين كشاكش بي انتها به دو گونه حالت رواني انجاميد ؛ يكي آنها كه در حوزه عقل و ادراك ميگنجد، ديگري آنها كه غير قابل ادراك است. رسو و رومانتيك هاي پس از او نيز از تمايلات و حالات غير منطقي انسان دفاع نمودند و گفتند كه ما در زير فشار الزامات تمدني ، از اميال نهاني خود چشم پوشيده و بتظاهر تمدن آلود خود، اكتفا كردهايم . هربارت و بنه كه از باطن لاشعور ( ناخودآگاه) انسان بتفصيل سخن راندند، روان را به كوهي از يخ شناور تشبيه كردند كه فقط جزئي از آن ، سر از آب برمياورد و ما بقي يعني قسمت اعظم در دل آب نهان مي ماند . شوپن هونرو نيچه شورهاي فطري و جلوه هاي رواني انسان را به هنگام روياء و خيالبافي و جنون باز نمودند .
انسان هم ، چنانكه شوپن هونر گفت : در آغاز زندگي ، لاشعور و ناخودآگاه است و پس از رشد و تكامل شخصيت نيز در مواردي مانند رويا و خيالبافي و حال اغماء از خود بيخود مي شود و از عقل بيگانه مي گردد . پس احساس حيات ، ناخودآگاه و غير عقلي است . اما ناخودآگاهي برتر از خودآگاهي است چرا كه منبع الهام و اشراق و نبوغ است . بر همين سياق جيمز روان را شامل روان خودآگاه و روان ناخودآگاه پنداشت و روان ناخودآگاه را بسي ژرف و نيرومند تلقي كرد. برگسون نيز با بينش عارفانه خويش ناخودآگاهي را شناخت و توجيه نمود . [7]
از اواسط قرن نوزدهم ، به اقتضاي تحولات اجتماعي شديد اروپا ، نحوه تفكر عوض شد . انسان كه تاكنون موجودي كمابيش ثبات طلب يا استاتيك بود ، يكسره تحول پرست و ديناميك شد . همچنان كه به شكستن سنن اجتماعي پرداخت . قشر ظاهري نظام عقلي نيز از هم پاشيد و در زير آن ، دنياي بي نظام و ناهنجاري يافت . دوره انديشه دكارتي به سر رسيد . دكارت تمام وجود انسان را منحصر به عقل اول دانست ؛ «مي انديشم پس هستم» و در پاسخ آن كلاكس چنين گفته بود : «مي خواهم پس هستم» در طي اين دوران ملوُنالفكر خواست و اراده لاشعور به جاي عقل و شعور نشست . از اينرو در نيمه دوم قرن نوزدهم ، شخصيت قشري عقلي و حالات رواني عادي و مقرون به عقل ، تدريجا" جاي خود را به حالات غير عادي و غير عقلي داد . حال ، دنياي دانش نيازمند كسي بود تا بيايد و بي هراس اعماق درون انسان را بكاود. روان مردم متعارف و غير متعارف را تحليل كند و با آميختن روانشناسي انسان متعارف و غير متعارف ، واقعيت وجودي آن را دريابد . فرويد اين احتياج و انتظار را بر آورد .[8]
هر چند كه علم روانكاوي (پسي كاناليز) را مديون زحمات بي شائبه فرويد هستم اما ، رسيدن به اين مقام ، بر پايه كليه نظرات و اعتقادات بشر اوليه تاكنون ، پي ريزي شده است . شايد بتوان فرويد را چشمي بازتر و دلي آشناتر براي گردآوري و همسو ساختن عقايد و نظرات دانست : همانطور كه لويي پاستور مي گويد :
« شانس در خدمت ذهن آماده است.»
بخش اول
آدمي از دير باز در پي شناخت ذات خويش بوده است . معرفت نفس پديده تازه و نوظهوري نيست و قدمتي به تاريخ بشريت و فرهنگ تمدن دارد . تا آنجا كه پوئيدن راه كمال و رسيدن به خوشبختي را همطراز معادل كشف قلمرو باطن به شمار آورده اند . هر چند كه معيارهاي انسان ها به لحاظ فردي و اجتماعي متفاوت هستند اما همگي ما خوب مي دانيم كه نيروي انديشه و تعقل بر ضمير ناخودآگاه هر كس حكمفرماست . ضمير ناخودآگاه يا آنچه كه از پشت چشم هاي ما بر اين دنيا مي نگرد و در لحظات سكوت و آرامش ما را در خود پناه مي دهد و در درون خود دنيايي ژرف و بي كران از احساسات عواطف و استعدادهاي كشف ناشده دارد و اين شايد تنها به خاطر درگير بودن ذهن ما به چراها و اگر هاي روزمرگي است .
دنياي دروني هر كس رابطه اي مستقيم با دنياي بيروني اش دارد . دنياي دروني سراسر ليبريز، ادراكات ، احساسات ، انديشه و نظرات كه مانند جيوه اي مايع در سرتاسر بدن دائما در حال انبساط و انقباض اند تغيير حال و هوايي دروني در افعال بيروني تصوير مي شود . و زندگي تجسمي در امتداد انديشه هاست . پس آغاز فصل را به دعايي كه مبين اين گفتههاست مي سپاريم .
حول حالنا الي احسن الحال
چه بسا از خود مي پرسيم : چرا دنياي عيني ما بازتاب افكار و پندارهاي ماست ؟ و اصولا" دنياي ذهني ما چيست ؟ كاربرد اراده ما تا به كجاست ؟ تأثير دنياي دروني بر سلامتي جسم، خلق هنر ، كشفيات بشر تا به كجا خواهد بود ؟ چرا در ميان انسانهايي با شباهتهاي ظاهري تفاوتهاي بسياري ديده مي شود ؟ و . . . تا به آنجا كه كار كرد نقش ضمير دروني ما در روند زيستن چه مي تواند باشد ؟
سئوالها در اين زمينه و بخصوص در فراگرد ضمير ناخودآگاه و كارآيي تفكر و تعقل فراوان است و حد و مرزي نمي توان براي آنها قائل شد .
بيشترين حضور ضمير ناخودآگاه در جسم هر شخص، دستگاه عصبي خصوصا" در مغز نهفته است . مسأله روان هر شخص ارتباط تنگاتنگي با سيستمهاي اعصاب وي دارد . و سيستم اعصاب نقش موثري را در سلامتي ديگر ارگانيسمهاي بدن ايفا مي كند .
سپس سلامتي و خلاقيت در زندگي و امور ادراكي ارتباط نزديكي به روان سالم در انسان ها دارد . البته تفاوت انسانها در نوع جمع آوري اطلاعات و تبديل خلاقانه آن است كه عامل اصلي اختلاف در ميان آنهاست . كشفيات اخير در رابطه با كار مغز شروع به توضيح اين دو روند كرده است .
بخشي از تحقيقات اخير در مورد مغز انسان در اين فصل مورد بحث قرار مي گيرد .
«دستگاه عصبي . از مغز ، نخاع شوكي واعصاب محيطي تشكيل شده است . كار اين دستگاه كنترل و هماهنگ سازي فعاليتهاي سلولي در سرتاسر بدن مي باشد . دستگاه عصبي با واسطه انتقال امواج الكتريكي كنترل تمام بدن را انجام مي دهد . امواج الكتريكي توسط رشته هاي عصبي از مغز خارج مي شوند پاسخ به اين امواج تقريبا" در همان لحظه دريافت موج محرك ، انجام مي شود . زيرا امواج به شكل تغيير پتانسيل الكتريكي منتقل ميگردند[9]».
«از نظر معيارهاي آناتوميك مغز را به سه دسته بزرگ حفره اي تقسيم مي نمائيم
قدامي- حاوي نيمكره هاي مغزي و لوب هاي پيشاني
مياني-حاوي لوب هاي آهيانه ، گيجگاهي و پس سري .
خلفي-حاوي ساقه مغز و مخچه است .
مغز در جعبه استخواني محكمي به نام جمجمه ]قرار گرفته. كه[در زير جمجمه توسط سه لايه يا مننژ پوشيده شده ]است .[مننژ ها نوعي بافت همبند فيبري هستند . كه عمل حمايت ، حفاظت و تا حدود كمي تغذيه مغز را انجام مي دهند . مخ داراي دو نيم كره و چهار لب است . ماده خاكستري در سطح مغز قرار دارد و ماده سفيد بخش دروني مخ را تشكيل مي دهد . نيمكره هاي مغزي بزرگترين بخش دستگاه عصبي مركزي هستند و مسئول عملكرد و هوش و ذكاوت شخص مي باشند2».