جهت استفاده بهتر از گوگل کروم استفاده نمایید.
مقاله : عبادت واقعی در قرآن
این مقاله با فرمت wordو آماده پرینت می باشد
عبادت صحيح در قرآن مجيد به دو صورت مطرح شده است : عبادت ظاهرى ، عبادت باطنى .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ( هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ الْغَاشِيَةِ * وُجُوهٌ يَوْمَئِذ خَاشِعَةٌ * عَامِلَةٌ نَاصِبَةٌ * تَصْلَى نَاراً حَامِيَةً * تُسْقَى مِنْ عَيْن آنِيَة * لَيْسَ لَهُمْ طَعَامٌ إِلاَّ مِن ضَرِيع * لاَ يُسْمِنُ وَلاَ يُغْنِى مِن جُوع )[ غاشيه (88) :
2 ـ( وُجُوهٌ يَوْمَئِذ نَاعِمَةٌ * لِسَعْيِهَا رَاضِيَةٌ * فِى جَنَّة عَالِيَة * لاَ تَسْمَعُ فِيهَا لاَغِيَةً * فِيهَا عَيْنٌ جَارِيَةٌ * فِيهَا سُرُرٌ مَرْفُوعَةٌ * وَأَكْوَابٌ مَّوْضُوعَةٌ * وَنَمَارِقُ مَصْفُوفَةٌ * وَزَرَابِىُّ مَبْثُوثَةٌ ) غاشيه (88) : 8 ـ 16 ] .
اول : عبادت ظاهرى ، كه البته بايد نيت خالص باطن ، آن را همراهى كند ، تا مورد قبول قرار گيرد ، و شامل تكاليف اعضاى ظاهر انسان است كه خداى متعال در قرآن به آن امر كرده است :
( أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ )(1) .
« نماز را از ابتداى تمايل خورشيد به جانب مغرب [ كه شروعِ ظهرِ شرعى است ] تا نهايت تاريكى شب بر پا دار ، و [ نيز ] نماز صبح را [ اقامه كن ] » .
( وَأَقِيمُوا الْصَّلاَةَ وَآتُوا الْزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الْرَّاكِعِينَ )(2) .
« و نماز را بر پا داريد ، و زكات بپردازيد ، و همراه ركوع كنندگان ركوع كنيد [ كه نماز خواندن با جماعت محبوب خداست ] » .
( وَللهِِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً )(3) .
« و خدا را حقّى ثابت و لازم بر عهده مردم است كه [ براى اداى مناسك حج ]آهنگ آن خانه كنند ، [ البته ] كسانى كه [ از جهت سلامت جسمى و توانمندى مالى و باز بودن مسير ] بتوانند به سوى آن راه يابند » .
( كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ )(4) .
« اى اهل ايمان ! روزه بر شما مقرّر و لازم شده ، همان گونه كه بر پيشينيان شما مقرّر و لازم شد ، تا پرهيزكار شويد » .
( اتَّقُوا اللهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِى سَبِيلِهِ )(5) .
« اى اهل ايمان ! از خدا پروا كنيد و دست آويز و وسيله اى [ از ايمان ، عمل صالح و آبروى مقرّبان درگاهش ] براى تقرّب به سوى او بجوييد ; و در راه او جهاد كنيد تا رستگار شويد » .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ اسراء (17) : 78 .
2 ـ بقره (2) : 43 .
3 ـ آل عمران (3) : 97 .
4 ـ بقره (2) : 183 .
5 ـ مائده (5) : 35 .
( جَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ فِى سَبِيلِ اللهِ )(1) .
« با اموال و جان هايتان در راه خدا جهاد كنيد كه اگر دانا [ ىِ به حقايق ] باشيد اين براى شما بهتر است » .
و نمونه هاى ديگرى از اين اوامر كه مربوط به اعضا و جوارح و موضوع علم فقه و يا علم شريعت است كه در صورت رعايت تقوا، اين اوامر به اجرا گذاشته خواهد شد . اگر اعضاى انسان ميدان بازيگرى هاى شيطان و طاغوت ، هواى نفس و غرائز و شهوات سركش باشند، تسليم اوامر حق نخواهند شد .
علم شريعت معمولاً نزديك به هشتاد و چند كتاب از قبيل كتاب نماز ، طهارت ، زكات ، اعتكاف ، مزارعه ، مضاربه ، مساقات ، ازدواج ، طلاق ، رضاع ، لقطه ( گمشده ) سبق ورمايه ، شفعه ، صيد و ذباحه ، وكالت، ضمان ، حواله ، جعاله ، حدود ، ديات ، قصاص و . . . را تشكيل مى دهد .
دوم : عبادت باطن يا عبادت سرّ است كه مربوط به نفس ، روان ، روح و جان انسان است و منشأ قبول آن تقواى قلب ، يا تقواى باطن است .
عبادت صحيح در قرآن مجيد به دو صورت مطرح شده است : عبادت ظاهرى ، عبادت باطنى .
صبر ، توكل ، حلم ، فتوّت ، بصيرت ، تواضع ، جود ، سخا ، اخلاص ، معرفت و . . . عبادت هاى باطنى است و نسبت به همه آنها در قرآن مجيد و روايات با امر تأكيد شده و هر انسان مكلفى به اين گونه عبادت ، كه بدون شك ضامن حفظ عبادات ظاهرى است ، مكلف است ، و اين خط نورانى است كه انسان را در ميدان تزكيه قرار داده و از انسان موجودى والا و خدايى مى سازد .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ توبه (9) : 41 .
عهده دار بيان خطوط اين عبادت ، علم سرّ يا علم اخلاق است و ريشه اين علم، و عمل به آن نيز تقوا است .
امير مؤمنان حضرت على (عليه السلام) مى فرمايد :
اَلتُّقى رِئيسُ الاَْخْلاقِ(1) .
« نيروى خود نگهدارى رأس اخلاق است » .
چون معرفت حاصل شود ، خوف آيد و چون خوف آمد نيروى تقوا و خود نگهدارى مى آيد و چون تقوا آمد زمينه قبول حسنات اخلاقى كه بهترين عبادت است در انسان آماده مى گردد .
فضايل اخلاقى در قرآن
( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ )(2) .
« اى اهل ايمان ! [ در برابر حوادث ]شكيبايى كنيد ، و ديگران را هم به شكيبايى واداريد ، و با يكديگر [ چه در حال آسايش چه در بلا و گرفتارى ]پيوند و ارتباط برقرار كنيد و از خدا پروا نماييد تا رستگار شويد » .
( قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللهِ وَاصْبِرُوا )(3) .
« موسى به قومش گفت : از خدا يارى بخواهيد ، و شكيبايى ورزيد » .
( وَاصْبِرْ فإِنَّ اللهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُـحْسِنِينَ )(4) .
« و شكيبايى كن كه يقيناً خدا پاداش نيكوكاران را تباه نمى كند » .