توضیح :
این مقاله دارای فرمت word و قابل ویرایش می باشد.
موضوع: مقاله صف و ستاد ونقش ستاد ورزارت علوم در پیشبرد اهداف آموزش عالی
صف و ستاد و نقش ستاد وزارت علوم در پيشبرد اهداف آموزش عالي
قبل از پرداختن به مفاهيم «صف» و «ستاد» و تشريح موقعيت سازماني هر يك لازم است كه مفاهيم «قدرت» و «اختيار» تعريف شوند تا ضمن پي بردن به وجوه تمايز بين اين دو مفهوم، انواع قدرت نيز شناخته شوند.
قدرت و اختيار
قدرت را ميتوان توانايي اشخاص يا گروهها در اثر نهادن بر عقايد و ارزشهاي فكري اشخاص يا گروههاي ديگر، يا وادار كردن آنها به انجام اعمال خاص و يا بازداشتن آنها از انجام كاري تعريف كرد.
اختيار، بشتر اثر سازماني دارد و به قدرت و صلاحيت شغلي افراد مربوط ميشود. به اين ترتيب اختيار را ميتوان قدرتي شغلي تعريف كرد كه با استفاده از آن، شاغل (البته تا زماني كه در آن شغل انجام وظيفه ميكند)، ميتواند از طريق اعمال نظر در تصميم گيريها، در سرنوشت ديگران اثر بگذارد. بنابراين اختيار نيز نوعي قدرت است اما قدرتي كه پايگاه سازماني دارد يعني قدرتي است كه از شغل و موقع و مقام سازاني سرچشمه ميگيرد.
مفاهيم صف و ستاد
با وجود اهميتي كه روابط صف و ستاد در زندگي سازمان دارد هنوز برخي از مديران استنباط روشني از مفاهيم صف و ستاد ندارند و گاهي اين دو را با هم اشتباه ميكنند بنابراين لازم است كه اين دو مفهوم دقيقاً تعريف و شناخته شوند. بنا بر نظريه اي كه به طور وسيعي در مديريت پذيرفته شده است «صف» به واحدها يا نقش هايي اطلاق ميشود كه مستقيماً براي تأمين هدفهاي موسسه فعاليت ميكنند و در اين زمينه مسئوليت مستقيم دارد. در حالي كه «ستاد» به واحدها يا نقش هايي دلالت دارد كه مستقيماً در جهت تأمين هدفهاي موسسه فعاليت ندارند، لكن به واحدهاي صفي كمك ميكنند تا بتوانند به نحو موثري انجام وظيفه كنند و از عهده تأمين هدفهاي موسسه برآيند.
انواع ستاد
ستاد را ميتوان از يك نظر بر دو نوع «ستاد شخصي» و «ستاد تخصصي» تقسيم كرد. «ستاد شخصي» مستقيما به مدير مربوط گزارش ميكند و او را در انجام وظايف و مسئوليتهايش ياري ميدهد. در اين مورد، مدير عليرغم كمكي كه از جانب ستاد شخصي خود دريافت ميكند نسبت به انجام وظايف و مسئوليت هاي محوله مسئول است. «ستاد تخصصي» همان طور كه از نام آن پيداست، عهده دار كارهاي تخصصي است كه به داشتن مهارتها و دانش نياز دارد كه مديران صف غالباً فايد آن هستند. از آن جايي كه عمليات «ستاد تخصصي» را معمولاً نمي توان به واحدهاي صف محول كرد، بنابراين اين گونه فعاليت ها بدون دخالت دادن مديران صف، به صورت كامل به واحدهاي ستادي واگذار ميشوند و به اين ترتيب «ستاد تخصصي» مسئول انجام آنها ميشود. «ستاد شخصي» خدمات وسيع و گسترده اي را انجام مي دهد، ولي اين خدمات منحصراً به يك فرد يا يك اداره ارائه ميشود. از سوي ديگر «ستاد تخصصي» معمولاً خدمات خود را به يك زمينه تخصصي معين محدود مي كند، اما اين خدمات را به طور وسيع و گسترده اي در اختيار همگان قرار ميدهد و به كليه واحدهاي سازمان، خدمات و نظر مشورتي خود را ارائه ميكند.
ستاد را از نظر ديگر ميتوان به سه نوع ذيل تفكيك كرد:
1- ستاد عمومي
2- ستاد فني (ستاد تخصصي)
3- ستاد هماهنگ كننده و ياري دهنده
ستاد عمومي
ستاد عمومي شامل كارشناساني ميشود كه عمدتاً روي برنامه ها و خط مشي هاي و طرح هاي كلي سازمان كار ميكنند. اين كارشناسان معمولاً از لحاظ سازمان به بالاترين مقاذم نزديكند ولي ممكن است وظايف ستاد عمومي در سطوح پايين تر سازماني نيز موجود باشد.
هم چنين ممكن است ستاد عمومي به صورت يك كميته يا يك اداره به وجود آيد.