فهرست

پي سازي يا شالوده ريزي
بستر سازي
پايه ها
موج شكن يا آب بر
طاق دهانه ها
فرم طاقها در دهانه پلها
طاق هلوچين يابيز
هلوچين تند
هلوچين كند
هلوچين كفته
طاقهاي تيزه دار
طاق پنج او هفت
طاق پنج او هفت تند
طاق پنج هفت او كند
پنج هفت او كفته
طاق چمانه
طاق چهار بخش
ساير طاقها
روش اجراي طاقها
اجراي ضربي
اجراي رومي
اجراي طاق چهار بخش
استفاده از مهار چوبي در طاقها
كانه يا كنو
كنوهاي پنهان
كنوهاي آشكار
ميل راهنما
پشتبند
جان پناه
كتيبه ها
نام معماران پل
تزئينات
تاسيسات مربوط به پل
ديواره سازي
مصالح ساختماني پلها
سنگ
آجر
آهك
ملاط قير چارو
ملاطهاي گچي
ساروج
آهن و سرب
آسيب پذيري پلها
سوانح طبيعي
زلزله
عمل فيزيكي آب
تجزيه سنگها
 سيل
سايش
رسوبات
يخبندان
رويش گياهان
عدم رعايت اصول فني
پي كني
عدم رعايت افزار طاقها
احداث اتاق
تسريع فرسايش به وسيله انسان
انهدام پلها جهت استفاده از مصالح ساختمانی
عبور و مرور وسايط نقليه سنگين
استفاده از مصالح نامناسب

معماري پلها
پي سازي يا شالوده ريزي :
يكي از مهمترين مسائلي كه در هنگام احداث پل و سد، مهندسان همواره با آن روبرو بوده اند پي كني يا شالوده ريزي پايه هاي پل است به خصوص هنگامي كه رودخانه مورد نظر، پر آب عميق و يا عريض بوده اند. به همين جهت شرايط پي ريزي پلها كاملا” متفاوت بوده و براي اين منظور از راههاي مختلف سود مي جسته اند:
الف ـ گاه در طول رودخانه محلهايي وجود دارد كه بستر عريض و جريان آب در آن غالبا” آرام است و عبور از آن در غير مواقع سيلابي به وسيله اسب، شتر و قاطر امكان پذير مي باشد. اين محلها اصطلاحا” به گدار معروف هستند به هنگام ساختن شهراههائي كه به رودخانه منتهي مي شد حتي الامكان سعي مي شد كه از محل اين گدارها براي احداث پل استفاده شود. در صورتي كه در هنگام تابستان بستر آن خشك مي شد، بيشتر مشكلات حل گرديده و پي كني به صورت معمول انجام  مي گرفت اما اگر در اين فصل نيز رودخانه داراي آب جاري بود، در مواقع كم آبي با حفر كانال انحرافي مسير رودخانه را منحرف كرده سپس در محل تعيين شده بر روي مسير طبيعي پايه پل را بنا نهاده، آن گاه مسير رودخانه را منحرف كرده سپس در محل تعيين شده بر روي مسير طبيعي خود را مي پيمود و هم از نظر سهولت اين كار ترجيح داده مي شد. در صورتي كه در غرب براي ساختن پل برعكس ايران كانالي انحرافي ساخته و بر روي آن پل را احداث كرده سپس رودخانه را از مسير طبيعي به كانال جديد التاسيس هدايت مي كردند.
(( قديمي ترين پلي كه بدين طريق ساخته شد پل شهر بابل بر روي رودخانه فرات بود كه توسط نيتوگريس دومين ملكه آشور احداث گردي همان طور كه در بخش تاريخچه اشاره شد وي دستور داد تا درياچه اي حفر و آب فرات را بر آن راهنمائي كرده پس از خشك شدن بستر اصلي پايه هاي پل بزرگ آن را بنا نهاده و با پر شده درياچه و {احداث پل } آب فرات را به مسير برگرداندند))
در رابطه با پي سازي پل بند شادروان ئر شوشتر نيز از طريق فوق استفاده شده است دهخدا در لغت نامه خود توضيحي شنيدني دارد:
(( قيصر مهندسين و معماران،از روم و فرنگ بارز و اموال بسيار طلبيده اولا” از زير كوهي كه بقعه سيد محمد گياهخوار در آن است و آب رودخانه از زير آن كوه به طرف مغرب شهر جاري بود رخنه كردند كه آب را به طرف جنوب ببرند. از زير آن كوه تا بند قيصر كه دوازده فرسخ مسافت است بر بدنه و آب بدان طرف سر دادند و نوره و گچ را به شير گوسفند خمير كردند و سنگهاي بزرگ با علم جراثقال به كار بردند و هر دو سنگ را با طوق آهن به هم بستند و از دهنه مافاريان تا زير پل را به يك تراز فرش كردند. و با سرب آب كرده رخنه هاي سنگ را مسدود كردند و به عرض رودخانه شادرواني ساخته پل عظيمي براي سهولت عبور و مرور با كمال استحكام ساختند و آن رخنه هائي كه از زير بقعه سيد محمد گياه خوار كرده بودند از همان نوره و سرب آب كرده مسدود كردند تا شادروان و بند ميزان تمام شد آن گاه آبرا به مجراي مطلوب جاري كردند....))
در كتاب فارس نامه ابن بلخي در مورد رحداث پل بند امير چنين آمده است:
(( قبل از ساختن بند،آب را از دو جناح رودخانه منحرف نموده سپس بستر رودخانه را در محل بند امير، با قطعات بزرگ سنگ و ملاط ساروج سنگفرش كرده آن گاه بند را روي اين راديه سنگي بنا نهادند))
علاوه بر روش فوق مساله پي سازي با بكار رفتن ابداعات و ابتكارات شگفت انگيزي نيز همراه بوده كه به نمونه اي از آن اشاره مي شود :
(( گويند كه هنگام ساختن پلي در دربند قفقاز ( باب الابواب پيش و ماخاچ قلعه امروز) چون زورشان به آب روان رودخانه نمي رسيد و نمي توانستند انرژي آن را مهار كنند،پايه پل را به اين ترتيب ساخته اند، پ/ستهاي چهار پايان درشت ماند گاو و شتر و دراز گوش را پر از باد كرده اند و روي پوستهاي باد شده بت تير و تخته، چوب بست ساخته و پوستهاي پر از باد را زير آن بسته اند چوب بست را به آب انداخته اند و ان را در جاي پايه پل برده، از كنار رودخانه مهار كرده اند تا اب روان آن را جابجا نكند و روي چوب بست شناور پايه پل را ساخته اند. با سنگين شدن، چوب بست كم كم در آب فرو رفته است و از كنار رودخانه هم رسنهاي مهار كننده را شل كرده اند تا پوستهاي باد شده در كف رودخانه مي نشسته است. پايه پل را تا اندازه اي كه نياز داشته اند از سطح آب بالا آورده اند سپس آب بازان را به آب فرستاده اند كه پوستها را سوراخ كنند تا بادشان بيرون رود و چوب بست در كف رودخانه جا بيفتد. اين روش  قديمي يك جور پي سازي با هواي  فشرده است )).
جان پناه :
براي مردم و يا كاروانهائي كه درشب و يا روزهاي مه آلود و در هنگام بارش برف وباران قصد عبور از پلها را داشته اند، هر لحظه خطر سقوط در آب آنها را تهديد ميكرد. به همين جهت است كه وجود جان پناهها در پلها از مهمترين مساله امنيتي به شمار مي رود. در پلهائي كه جان پناه آنها به مرور زمان ويران شده وهمچنين در پلهاي جديد از نرده هاي فلزي به جاي ديوار سود جسته اند.
كتيبه ها :
بر خلاف اكثر بناها،چون مساجد، بقاع  و مدارس كه داراي كتبيه، مشتمل بر تاريخ احداث يا سنگ نبشته هستند.قديمي ترين كتيبه موجود مربوط به پل ساساني فيروزآباد است كه بر اساس آن پل مزبور توسط مهرنرسي وزير معروف اردشير بابكان ساخته شده است.
از اواخر قرن چهارم چند پل بر جاي مانده كه بر بدنه هر كدام سنگ نبشته اي حاوي نام باني و تاريخ احداث آن نوشته بوده است. هر چند پاره اي از اين كتيبه ها از بين رفته اند ولي متن آن توسط پاره اي از مورخين و باستان شناسان و سياحان يادداشت شده است.
ديواره سازي :
يكي از كارهاي اساسي كه جهت حفاظت از پل به منظور پيشگيري از خساراتناشي از طغيان و شسته شدن كناره اي پل رودخانه به عمل آمده، ديواره سازي در بالا دست و پائين پل بند بوده است. اين ديوارها كه گاه طول آنها به دهها متر و ضخامت برخي از آنها به پيش از 2 متر مي رسيد از سنگهاي بزرگ ساخته مي شد. اين ديوارها عموما” به طور مايل بودند تا جمع اوري آب جهت عبور از زير پل به صورت ملايم انجام گيرد.
مصالح ساختماني پلها :
بدون شك مصالح به كار رفته در بناي پل و بندهاعامل موثري در استحكام و استقامت در برابر سوانح طبيعي، و يكي از عوامل مهم ايستائي نبا در قرون متمادي است. مصالح ساختماني مصرفي در دوره هاي مختلف متفاوت بوده چنان كهدر دوره هخامنشي و ساساني از سنگ تراش با بستهاي آهني مذاب و در دوره هاي بعد از اسلام از آجر با ملاط قيرچار و يا ساروج استفاده مي كرده اند. به طور كلي مهمترين مصالحي كه در بناي پلها به كار مي رفته عبارتند از :
1-سنگ :
از سنگ به صور مختلف سنگ لاشه،سنگ تراش،در پايه هاي پلها سود مي جسته اند و گاه از قلوه سنگهاي درشت ته رودخانه و يا سنگهاي لاشه نزديك محل احداث پل بهره مي گرفتند. و جهت استفاده در نماي خارجي پايه ها و يا طاقها سنگهاي تراش دار به كار مي برده اند.
نا گفته نماند كه در بعضي از پلها از مصالح قديمي پلهاي دوره ما قبل خود استفاده مي شده واين مساله براي باتان شناسان اين توهم را پديد آورده كه ممكن است بناي تاريخي پلهاي مزبور مصادف با قدمت سنگهاي مصرفي باشد ، همان طور كه وجود سنگهاي تراش دار و حجاري شده در پايه پل بند امير و پل كشكان ، هخامنشي و يا ساساني بودن پايه هاي پل را تداعي مي كند . به هر صورت اين امكان وجود داشته كه دست اندر كاران و معماران مسئول احداث اين پلها ، جهت صرفه جويي در وقت و هزينه ، سنگهاي حجاري شده را از محلها و ساختمانهاي ديگر بدانجا حمل كرده و در پايه پل يه كار گرفته اند . در پلهاي آجي چاي تبريز ، كلخوران و گيلانده و شهر نير اردبيل بهره گيري از اين نوع سنگها در پايه پلها به چشم مي خورد .
يخبندان : در مناطقي كه اختلاف دما در روز و شب فاحش مي باشد به خصوص مناطق غرب ايران كه دماي روز بالاي صفر درجه و در شب زير صفر مي شود يخبندان يكي از عوامل مهم انهدام پلها محسوب مي شود .
نفوذ آب رودخانه و يا باران و برف در شكافها و حفرات ساختمان پلها و يخ بستن آن در هواي سرد ، باعث ازدياد حجم آن شده و موجب ايجاد فشار در مصالح ساختماني پل مي شود . اين يخبندان هر چند ممكن است در فاصله زماني كم تاثير چندان نداشته باشد ليكن در صورت تكرار عمل مقاومت مصالح را از بين برده و آن را متلاشي مي كند بخصوص اينكه عوامل ديگر تخريبي نيز به ياريش بشتابند .
د) رويش گياهان : با توجه به اوضاع اقليمي استانهاي شمالي گيلان و مازندران و شرايط مناسب ، گياهان خودرو ، علفهاي زياد ، گاه درختچه هاي متعددي در بين شكافهاي روي پلها مي رويندكه داراي ريشه هاي طويل محكم مي باشند . اين ريشه ها در تمامي خلل و فرج پلها چه در طاقها و چه در پايه ها در بين مصالحي چون آجر و يا حتي سنگ نفوذ كرده و با ايجاد شكافهاي عميق به ويراني بنا كمك مي نمايند
عدم رعايت اصول فني : در گذشته ، نبودن اسباب افزار لازم ، رعايت محاسبات مهندسي و اصول فني را با مشكل مواجه مي نمود كه از آن ميان مي توان به سه مساله اصلي اشاره كرد..............

• تاثیر شخصیت پدر ومادر بر فرزندان
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس معادلات دیفرانسیل نيمسال اول 93-92
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس روش های محاسبات عددی,محاسبات عددی نيمسال اول 93-92
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس ریاضی عمومی 1 نيمسال اول 93-92
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس ریاضی 2,ریاضی عمومی 2,ریاضی کاربردی 1 نيمسال اول 93-92
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس شیمی عمومی 1,شیمی1 نيمسال اول 93-92