مقدمه:

قبل از بررسی این موضوع که کارکنان مدرسه در اقدامات یاورانه مشاوره ای به دانش آموزان چه نقشی دارند. لازم است نگاه کلی به مباحثی داشته باشیم که یک معلم باید قبل از هر چیزی به آن توجه داشته باشد.

1-مشکلات دانش آموزان را چگونه باید حل کرد؟

2-روشهاي تقويت ارزشهاي اخلاقي در دانش آموزان

مشکلات دانش آموزان را چگونه باید حل کرد؟

نباید انکار کرد که در مدارس ما، اعم از ابتدایی و راهنمایی و متوسطه، تدبیر مشخص و واقع بینانه ای برای مواجهه با آنچه که مشکلات رفتاری دانش آموزان نامیده می شود وجود ندارد. نظام مشاوره ای دوره متوسطه به دلایل زیادی کارآمدی لازم را ندارد. در دوره های ابتدایی و راهنمایی، هم مشاوره پیش بینی نشده است و هم از کسانی توقع مشکل گشایی می رود که خود چندین کاره اند. در مدارس غیرانتفاعی، بحث مشاوره، داستان خاص خود را دارد. هسته های مشاوره ادارات آموزش و پرورش، مراکز مشاوره وابسته به انجمن اولیا و مربیان و سایر عواملی که به نوعی در موضوع دخیل هستند، شاید توفیق های موردی و جزیی داشته باشند اما اثرگذاری آنها گسترده نیست. همه این ضعف ها و ناکارآمدی ها، ناشی از نگرش های تک بعدی و عدم توجه به بستر و میدانی است که مشکلات در آن روی می دهند.

«چگونه می توان با مشکلات رفتاری دانش آموزان برخورد کرد؟» ، «چه کسی» ، «با چه نگرشی» ، «با چه توانایی هایی» ، «با چه امکانات و ابزارهایی» و «در چه شرایطی» می خواهد به مشکل گشایی در مدرسه بپردازد. برای حل مشکلات رفتاری دانش آموزان، چه به صورت فردی و چه صورت تیمی اقدام کنیم در هر حال، باید به این نکات توجه داشته باشیم:

 

۱- آمادگی شخصیتی و روانی فردی که می خواهد با مشکلات دانش آموزان و احتمالاً والدین و معلمان مواجه شود چقدر است؟

۲- صلاحیت های شخصیتی و تخصصی فرد در چه حد است؟

۳- نگرش او به دانش آموزان و به طور کلی، به انسان ها و مشکلاتشان چگونه است؟

۴- چه تعریفی برای مشکل دارد و چه اولویتی برای مشکلات قایل است؟

۵- تا چه اندازه با وظایف خود و به خصوص محدوده دخالت در مشکلات دیگران، آشنا است؟

 

     سئوالهای فوق ،بیشتر بر فرد یا افرادی تمرکز دارد که به طور مستقیم با مشکلات دانشآموزان سرکار داشته و قصد بهبود و ترمیم اوضاع را دارند.که معلم مهمترین فردی می باشد که با دانش آموزان ارتباط بیشتری دارد. به همان اندازه که دانش و تجربیات و مهارت‌های آموزشی معلم در یادگیری و افزایش معلومات دانش‌آموز مؤثر است، منش او بر رفتار دانش‌آموزان نیز تأثیر می‌گذارد، یادآور شد: حتی برخی از مشخصه‌های ظاهری معلم مانند کیفیت و نحوه لباس پوشیدن و آراستگی او، تا حدودی بازتاب شخصیت و خلق و خوی اوست و مورد توجه دانش‌آموزان قرار می‌گیرد.

 

البته نباید از نظر دور داشتمدرسه در سیاست های فرهنگی خود باید مشخص کند که برای موارد زیر چه برنامه ها و تدابیری دارد:

- بهداشت روانی در مدرسه (برای همه دانش آموزان و معلمان).

- تطبیق آموزش های مدرسه ای با شرایط واقعی اجتماع (برای دانش آموزان و والدین).

- تقویت روحیه مشارکت و همکاری (برای همه اعم از دانش آموزان، معلمان و والدین).

- آموزش مهارت های زندگی (برای دانش آموزان) 

- معرفی فرهنگ، ارزش های انسانی، ادبیات، هنر و تاریخ نظام اجتماعی.

- انتقال فرهنگی از طریق جهت گیری مشخص در برنامه های مربوط به آداب و رسوم، اعتقادات و ارزش ها

2-روشهای تقویت ارزشهای اخلاقی در دانش آموزان

امام صادق (عليه السلام )فرمودند :

«انک قد جعلت طبيب نفسک و بين لک الداء و عرفت و آيه الصحه و دللت علي الدواء فانظر کيف قيامک علي نفسک »(کافي ، جلد 2 ) 

تو را طبيب خودت قرار داده اند ،مرض را بر تو آشکار کرده اند و نشانه هاي سلامت را به تو آموخته اند و تو را به داوري شفابخش ،راهنمايي نموده اند . در کار خود نظر کن و ببين چگونه براي سعادت خويش قيام مي کني .وجدان اخلاقي و فطرت انساني است که آدمي را چون طبيب به درد و درمان خويش متوجه مي کند و سلامت روان را اعلام مي نمايد (فلسفي ،1343 ). 

در حديثي از حضرت علي (ع)چنين آمده است :اکره نفسک علي الفضايل فان الرذايل مطبوع عليها . 

با سعي و مجاهده فضايئل را به نفس سرکش خود تحميل کن و برخلاف ميل و رغبتش او را به پاکي و نيکي وادار نما ؛زيرا خواهش طبيعي و رغبت نفساني بشر به شهوات ناروا و رذايل اخلاقي است و قبول فضايل و ملکات پاک بر خلاف تمايلات فطري نفس است