امتیاز : 1

فهرست مطالب

گذری بر معماری دوره صفویه : 1

شهرسازی: 3

ساخت‌ و سازه‌: 6

الف‌) ایوان‌ فضای احیاء شده ‌: 6

ب‌ ) تغییرات‌ در پلانها (ته‌ رنگها): 7

ج‌) تغییرات‌در پوششها و جای‌گذاری‌پایه‌ها و دیوارها : 8

د ) گنبدها : 10

آمودها (تزیینات‌ یا الحاقات‌ غیرسازه‌ای) : 11

در اصفهان‌: 16

در كرمان‌: 16

در شیراز: 16

نوآوری های معماری صفویه: 16

بازکاوی معماری صفویه تا قاجار : 18

آثار معماری شیراز در زمان صفوی : 23

مدرسه خان در شیراز : 24

باغ جهان نما در شیراز : 25

مدارس دوره صفویه : 26

مدرسه ملا عبدالله 26

مدرسه جده بزرگ 27

مدرسه جده كوچك 28

مدرسه شفیعیه 28

مدرسه آقا كافور 29

مدرسه میرزا حسین 30

مدرسه كاسه گران 30

مدرسه نیم آورد 31

مدرسه جلالیه 32

مدرسه ناصری یا مدرسه عباسی 33

مدرسه سلیمانیه 33

مدرسه صدر بازار 34

مدرسه امامی 35

 

گذری بر معماری دوره صفویه :

درباره معماری ایرانی و به ویژه معماری ایرانی دوره صفویه، آن گونه که در محافل علمی موسوم است و آن گونه که اروپاییان دانش و بینش ایرانیان را به خواندن نوشتارهای خودشان در زمینه معماری تشویق می‌کنند، هیچ سخن پرقدرتی شنیده نشده است.آنچه در تدوین فضای معماری ایرانی، شکل دادن و مجهز کردن محور اصلی آمد و شد‌ها و توقف‌هاست، در دوران صفویه بار بصری بیشتری دارد. در این دوره شهرسازی ایران به استقبال قرینه‌سازی می‌رود. کاربرد این شگرد در پیشینه‌های معماری ایرانی نزدیکی‌های زیادی دارد که با اندازه‌هایی که در بلندا افزایش داده می‌شوند، معماری‌های دارای کاربرد اجتماعی دوران صفویه را همانند وسیله ارتباط جمعی _ از راه بصری را متمایز می‌کند. آنچه در تدوین فضای معماری ایرانی در نقش نمادین دادن به بناها دارای کاربری همگانی خلاصه می‌شود، به دست معمارانی که از توان چشمگیر صفویان در آبادانی و تولید فضای ساخته شده بهره می‌بردند رشد زیادی کرد. نقش‌های برخوردار از فروتنی و دارای بار معنوی و نمادین، پیش از صفویه تنها در نقاطی خاص از بناها به چشم می‌آمدند. در دوران شکوفایی صفویان، دارای وظیفه‌ای تازه شدند تا آن جا تعمیم پیدا کردند و با شالوده کالبد بناها به گونه‌ای ترکیب شدند. در بسیاری از بناهایی که به ویژه در اوج توانمندی صفویان ساخته شده‌اند، اهمیت پوشش‌های تزیینی تا‌ آن اندازه فزونی پیدا می‌کند که برای فهم شالوده معمارانه فضا باید از آنها عبور کرد تا فراتر از پوشش‌های تزئینی به شالوده ساختمان پرداخت.آنچه در تدوین فضای معماری ایرانی در زنده بودن و نقش‌ساز بودن معماری در پهنه شهر خلاصه می‌شود و نزدیک با تعلق بنا به محیط اجتماعی شهر است، در دوران صفویه به گونه‌ای کم و بیش جدا از بافت کالبدی شهر روی به تقویت بناها در محور بلندا می‌کنند. تا بتوانند بیشترین راه تماس با گستره مکانی خود را هموار کنند. گسترش در ارتفاع بناهای همگانی دوران صفویه، تلاشی برای تایید و تاکید تعلق فرآورده‌های معمارانه به شهروندان است. برقراری ارتباط بصری، نخستین گام برای برقرار کردن ارتباط ذهنی شخصی مردمان با بناها به شمار می‌آید زمینه‌های مساعدی برای معماری ایرانی وجود دارد تا به معماران اجازه دهند که خصیصه‌های معماری را به شکلی نو و پی‌جوی مفاهیمی درخور زمانی که زندگی می‌کنند، جلوه دهند.

درباره معماری ایرانی و به ویژه معماری ایرانی دوره صفویه، آن گونه که در محافل علمی موسوم است و آن گونه که اروپاییان دانش و بینش ایرانیان را به خواندن نوشتارهای خودشان در زمینه معماری تشویق می‌کنند، هیچ سخن پرقدری شنیده نشده است. گفت و شنود درباره پدیدار شدن برخی شکل‌های ویژه در معماری ایرانی دوران صفویه مستلزم شناخت تاریخ کشور و تلاش‌های صفویان ده‌ها سال پیش از به حکومت رسیدن است. به همان اندازه شناخت دگرگونی‌هایی که در پایتخت کشور درباره معماری و شهرسازی شکل گرفته‌اند را، در چارچوب مدنی ایران زمین و به اتکا شناخت ادب و فرهنگ ایران، باید بررسی کرد. بر این پایه است که تلاش‌های معماران ایرانی حمایت شده و تشویق می‌شوند تا از سوی حرکت ملی‌ای که صفویان آغازگر آن بوده‌اند منزلت خود را در زمینه معماری و شهرسازی بازشناسند.این‌ شیوه‌ از اوایل‌ قرن‌ 11ق‌/17م‌ شروع‌ شد و در دورة شاه‌ عباس‌ صفوی‌ (سال 996- 1038ق‌/1588-1629م‌) به‌ مرحلة كمال‌ خود رسید و پس‌ از آن‌ به‌ تدریج‌ سیر زوال‌ را طى‌ كرد شیوة اصفهانى‌ با بهره‌گیری‌ از پشتوانه‌های‌ تاریخى‌ سازه‌ای‌ و آمودی‌ِ (تزیینى‌) شیوه‌های‌ پیشین‌ به‌ مختصات‌ و ممیزات‌ خاص‌ خود رسید. اینگونه‌ بهره‌گیری‌، از ویژگیهای‌ فن‌ و هنر معماری‌ ایرانى‌ است‌ و همواره‌ سبب‌ تداوم‌ سنتى‌ آن‌ شده‌ است‌« کلود انه » در سفر نامه اش اشاره به این تداوم در هنر ایران دارد که آن را از سایر کشور ها متماییز می سازد. برخى‌ از پژوهشگران‌ تجارب‌ معماران‌ آذربایجانى‌ و دست‌ آوردهای‌ شیوة آذری‌ را مقدمة پیدایش‌ شیوة اصفهانى‌ مى‌دانند كه‌ پس‌ از گذر از مناطقى‌ چون‌ یزد، كاشان‌، قزوین‌ وری‌ در اصفهان‌ كامل‌ شده‌ است‌. آنان‌ بناهایى‌ چون‌ مسجدشاه‌ ولى‌ تفت‌، كاروانسرای‌ مجاور مسجد میدان‌ كاشان‌، مسجد كبود تبریز، و كاخها و باغهای‌ احداث‌ شده‌ در نخستین‌ سالهای‌ حكومت‌ صفوی‌ در قزوین‌ را متأثر از شیوة آذری‌، و آغاز پیدایش‌ شیوة اصفهانى‌ مى‌شمارند.شیوة اصفهانى‌ تا پایان‌ دورة صفوی‌ بى‌ كم‌ و كاست‌ در اصفهان‌ متجلى‌ است‌. در دورة زندیه‌ نیز این‌ شیوه‌ دستمایة معماران‌ بود و با تغییراتى‌ نه‌چندان‌ كلى‌ اجرا مى‌شد. پیرنیا ادامة آن‌ را تا اواخر دورة محمدشاه‌ قاجار مى‌داند و اضافه‌ مى‌كند كه‌ پس‌ از آن‌ تا پایان‌ عصر قاجاریه‌ شیوة انحطاط پذیرفتة اصفهانى‌ كم‌ و بیش‌ رواج‌ داشته‌ است‌ و علت این انحطاط را تاثیر معماری غرب و روسیه بر معماری ایران میداند . پوپ‌ ادامة این‌ شیوه‌ را تا پایان‌ دورة صفوی‌ مى‌داند و مى‌افزاید كه‌ ساختمانهای‌ بزرگ‌ معدودی‌ كه‌ در دورة قاجاریه‌ ساخته‌ شده‌، فاقد هرنوع‌ امتیازی‌ است‌ .

شیوة اصفهانى‌ را با جلوه‌های‌ خاص‌ آن‌ در بارورترین‌ مقطع‌ دوران‌ صفوی‌ (عصر شاه‌ عباس‌ اول‌) مى‌توان‌ با این‌ عناصر بازشناخت‌:

1. شهرسازی‌،

2. ساخت‌ و سازه‌،

3. آمودها (تزیینات‌ یا الحاقات‌ غیرسازه‌ای‌)

شهرسازی‌:

در اصفهان‌ دورة صفوی‌ براساس‌ سنت‌ دیرینة شهرسازی‌ ایران‌ و با بهره‌گیری‌ از تجارب‌ كشورهای‌ اروپایى‌، مجموعه‌ای‌ از كاخها، كوشكها، بازارها، مسجدهای‌ بزرگ‌، مدرسه‌ها، كاروانسراها و باراندازها در پیرامون‌ میدان‌ وسیع‌ مركزی‌ (میدان‌ چوگان‌) و در كنار خیابان‌ چهار باغ‌، و نیز پلهایى‌ استوار بر زاینده‌ رود طبق‌ طرح‌ و نقشة سنجیده‌ای‌ ایجاد شد. این‌ نوسازی‌ و نوآوری‌ گسترده‌ در دوره‌ای‌ كوتاه‌ در سایة امنیت‌ اجتماعى‌ و قدرت‌ دولت‌ متمركز و امكانات‌ وسیع‌ مالى‌ خزانة ملى‌ و آمادگى‌ فنى‌ - هنری‌ استادكاران‌ برجستة ایرانى‌ امكان‌پذیر بود. پوپ‌ تصریح‌ مى‌كند كه‌ در این‌ دوره‌ نقشه‌كشى‌ و طراحى‌ حائز اهمیت‌ بوده‌.

« پوپ » تصریح می کند که در این دوران ‌ نقشه‌ و طرح‌ با رعایت‌ تركیب‌ و تناسب‌ خلق‌ مى‌شده‌ است‌ .

« ارنست كونل » اصفهان‌ را به‌ عنوان‌ پایتختى‌ مدرن‌ مى‌شناسد و مى‌افزاید كه‌ این‌ شهر باید از نظر شهرسازی‌ و آزمایش‌ آگاهانه‌ای‌ كه‌ در این‌ زمینه‌ صورت‌ گرفته‌ است‌، موردتوجه‌ خاص‌ قرار گیرد .

  گزارش تخلف  |  افزودن به فایل های من | jikjik | تاریخ ارسال : 22 /06 /1394

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.