امتیاز : -4

فهرست

الف- صدمات

ب- عمليات مرمتي

تشريح وضيعت بنارو آسيب ها

برنامه مرمت پيشنهادي

هزينه ها

پيشنهاد كاربري مناسب

برنامه عمليات استحكامي بدين شرح است:

برنامه مرمت چهل ستون با پيش بيني

000/000/2 ريال اعتبار شامل اين موارد است:

ساير كارهاي انجام يافته در بخش حفاظت

از تزئينات عبارتند از:

احداث:

ادامه مرمت زمينه نقاشي هاي داخلي

ادامه كف سازي

- برداشتن الحاقات طبقه هم كف تالار

روش ها و نوع مداخلات مرمتي در عمارت كاخ چهل ستون قزوين

1- تغيير كاركرد

2- مرمت كالبدي

3- ساماندهي

چشم انداز كلي به مرمت عمارت چهلستون قزوين از سال 1334-1373 خورشيدي

 

 

كاخ چهل ستون قزوين از اين جهت كه تنها كاخ باقي مانده از مجموعه كاخ هاي سلطنتي اين شهر در زمان شكوفايي و رونق دوره صفويه است، همواره مورد توجه محققين تاريخ هنر و معماري و مردم اين شهر بوده است. و با رشد آهنگ توجه به سوي آثار تاريخي در مملكت، عمليات ويژه تعميراتي در اين بناي ارزشمند به اجرا در آمد و استمرار يافت. گرچه پيش از اين نيز در زمان قاجار در دست حكام و فرمانداران شهر مورد بهره برداري مستمر بود. در اين گزارش سعي شده، تا با توجه به مدارك موجود، سلسله تعميرات و دخالت هايي كه به منظور حفظ اين عمارت به انجام رسيده، با در نظر گيري اهداف و سياست هاي مورد نظر و با اشاره به انجام دهندگان آن، به صورت نسبتاً مفصلي شرح داده شود.

نخستين گزارش مكتوبي كه از تعميرات بناهاي سلطنتي قزوين در دست داريم، مطالبي است كه ناصرالدين شاه قاجار در سفر اولش به فرنگ به رشته تحرير درآورده است. او كه در مسيرش از قزوين گذشته، مي نويسد: بناها بسيار خراب شده بود. به باقرخان (سعدالسلطنه) دستور داديم تا آنجا را تعمير كلي كند. سپس در سفر سوم، هنگام بازگشت از فرنگ، در خاطراتش مي خوانيم كه از تعميرات خوب سعدالسلطنه تعريف و تمجيد مي كند. اگر زمان حكومت سعدالسلطنه و سفر ناصرالدين شاه را در نظر بگيريم، اين تعميرات بايد در حدود سال هاي 12-1306 هـ.ق باشد. كه همزمان با ساخت و سازهاي نسبتاً وسيع و تعميرات ديگر قاجاري در قزوين است. نوشته فرهادميرزا معتمدالدوله در كتاب هدايت السبيل و كفايه الدليل نيز اشاره به تعمير عمارت در سال 1312 هـ.ق دارد. (ركني)

علاوه بر اين عمارت، يكي ديگر از بناها موسوم به حيات نادري- از بناهاي دوره صفوي- مرمت گرديد و در ايوان شمالي مسجد جامع عقيق تعميراتي توسط سعدالسلطنه به عمل آمد. اين عمارت پس از نوسازي‌اي كه به كيفيت آن اشاره خواهد شد، به عنوان فرمانداري مورد بهره برداري قرار گرفت. در واقع اساسي ترين دخالت در عمارت زماني به وقوع پيوست كه سه قرن و نيم از حيات آن مي گذشت.

نوع دخالت تعميراتي اين زمان را در واقع بايد تعمير، تغيير و نوسازي بدانيم كه شامل: 

- افزوده شدن رواق ستوندار آجري دور بنا در طبقه هم كف كه نمي دانيم جايگزين ستونهايي شده كه پيش از اين وجود داشته، يا اينكه به عنوان تعميرات به طرح ساختمان افزوده شده اند.

- تعويض پوشش شيرواني با نقاشي هاي زير آن بر روي چوب در تراس دور تا دور طبقه بالا كه قاعدتاً آسيب ديدگي زيادي داشته است.

- نقاشي هاي دوران صفوي (بويژه لايه هاي دوم) تيشه‌اي شد و روي آن با نقاشي‌هاي گل و مرغ به سبك دوران قاجار تزئين گرديد و هم چنين تابلوهايي به سبك فرنگ در بدنه ديوارها و طاقچه ها نقاشي گرديد و افزون بر آن چند تصوير چهره (پرتره) رنگ روغني نيز ترسيم شد. (مجابي 495)

- تالار فوقاني و مقرنس هاي سقف تالار هم كف گچ كاري شد.

- درگاه هاي فضاي هم كف را به دليل عدم اطمينان از استحكام آنها، تنگ‌تر يا كوتاه تر نمودند.

- حوض آبي نيز در جبهه جنوبي عمارت احداث گرديد كه در واقع در پي تغيير جهت مسير آبي بوده كه از بيرون به داخل عمارت جريان داشته است. حوض ميان تالار هم كف نيز بلا استفاده ماند و كور گرديد.

* مرحوم گلريز در كتاب مينو‌در آورده اند، از سال 1300 خورشيدي به بعد عمارت مذبور در دست فرمانداران بوده و برخي تغييرات در آن داده اند كه يكي تغيير راهروي طبقه بالاست و ديگري آنكه دو اطاق كوچك از تالار را جدا كرده به دفتر اختصاص داده اند.

علاوه بر اينها، براي احداث پله جديد، ايوان شمالي را به طور كامل بسته و پله خانه اصلي را كور كردند. و در ضمن سه ايوان ديگر را بسته، به صورت اتاق در آوردند. در عكس هاي قديمي پيش از مرمت سال 1347 از بخش هاي گفته شده، به خوبي پيداست كه افزوده ها مربوط به اوايل حكومت پهلوي است.

* از سال 1334 خورشيدي طبقه تحتاني عمارت به موزه هنرهاي زيباي قزوين اختصاص يافت. به قول مرحوم گلريز، اشكوب زيرين را در اين سال خواستند تعمير كنند كه به دليل ناآگاهي افراد در هنگام تراشيدن اندودهاي گچ، به نقاشي صفوي لايه زيرين ضربه وارد كردند، به طوري كه غالب صورت ها عيب كردند. (گلريز ص609)

(البته معلوم نيست كه واقعاً اين عيب كردن نقاشي ها در اين زمان صورت گرفته باشد. چون در لايه برداري هايي كه سال هاي بعد توسط متخصصين مرمت آثار انجام شد، معلوم گرديد كه در زمان قاجار براي اندود مالي ديواره ها، بدنه ها را تيشه اي كرده اند تا اندود بهتر بر ديوار بنشيند.

* با تاسيس سازمان حفاظت آثار باستاني ايران به سال 1344، آنطور كه از شواهد پراكنده و اظهارات شفاهي پيداست، عمارت چهل ستون در سال 1347 توسط دفتر فني اين سازمان در قزوين، به كارشناسي آقاي مهندس علي اكبر سعيدي مرمت شد. در مقاله خانم محبوبه امير غياثوند درباره كاخ هاي سعادت آباد مي خوانيم: «در سال 1347 كف طبقه دوم بناي ارسي خانه (عمارت كلاه فرنگي) به منظور استحكام بخشي و مرمت خاك برداري شد. پس از خاك برداري، گنبدهايي با خيز كم آشكار شد. تيرريزي سقف روي اين گنبدها و ديوار جانبي صورت گرفته است. (البته وجود تيرهاي چوبي درست بين گنبدها در بالاست.) تصويري نيز از كف باز شده طبقه بالا ارائه شده است.

در تعميرات اين سال، پله هايي كه در حدود 45 سال پيش در ايوان شمالي افزوده شده بود، حذف گرديد و پله اصلي بنا در گوشه شمال شرقي كه كور شده بود، باز شد.

گزارش هايي از تعميرات بناي چهل ستون قزوين از سال 1353 تا 73 در آرشيو مركز اسناد سازمان ميراث فرهنگي موجود است كه در اين بخش از آنها بهره گيري شده است.

* نخستين گزارش رسمي نوشته كارگاهي كه از عمارت چهل ستون وجود دارد، مربوط به فعاليت هاي دفتر فني قزوين در سال 1353 است كه به قلم آقاي تركمان در 97 صفحه مصور همراه با نقشه در تاريخ 10/4/1354 تنظيم شده است. كه به واقع بايد مفصل ترين و دقيق ترين گزارش از روند تعميرات اين بنا دانست. فعاليت عمده اين سال در دو بخش مرمت معماري و مرمت تزئينات به انجام رسيد.

در ابتداي گزارش، درباره سياست كلي مرمت مي خوانيم: «در تعميرات اساسي مي‌بايستي به اين نكته توجه شود كه اين تعميرات براساس نقشه اوليه بنا بوده و تغييرات بعدي، بنا به وضعيت هاي مختلفي كه دارند به فرم اصلي تبديل شوند». و در مورد طبقه هم كف توضيح مي دهد كه: «ابعاد اصلي سالن 5 گز در 8 گز مي باشد كه قسمت هاي پر و خالي آن بر روي يك خط كش بلند چوبي اندازه گيري و عيناً بر روي ديوارها جهت مشخص نمودن دهانه ها منتقل گرديده است.»

تعميرات انجام يافته چنين تشريح مي شود: «در اطراف سالن مركزي (ديوار چهار جبهه سالن يعني بين سالن مركزي و اطاق هاي اطراف) كلاف هاي چوبي در دو رديف در ارتفاع پشت كتيبه ها كشيده شده بود كه به علت پوسيدگي و عدم عملكرد به تدريج با وقت زياد، بدون دخالت در نقاشيهاي ديوارها، از محل هاي مختلف خارج گرديد. در ضلع شرقي سالن به جهت باز بودن دهانه هاي بالاي كتيبه، تيرهاي چوبي از كف دهانه خارج شد. بازوي كلاف چوبي ضلع غربي نيز به همان طريق خارج شد.»

 

  گزارش تخلف  |  افزودن به فایل های من | maghale33 | تاریخ ارسال : 07 /02 /1395

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.